„Rytmika nie jest sztuką, nie jest celem samym w sobie, jest przygotowaniem do wszystkich sztuk, jest wychowaniem”
J. E. Dalcroze
Rytmika – umuzykalnienie jest zajęciem zgodnym z podstawą programową wychowania przedszkolnego. Zajęcia dostosowane są do indywidualnych potrzeb i możliwości dzieci. Umuzykalnienie realizuje podstawę programową dotyczącą rozwoju muzycznego, kształtowania zdolności twórczych dziecka, aparatu mowy, rozwoju społecznego.
Rytmika jest w pedagogice muzycznej najpełniejszą metodą wychowania przez sztukę. Metoda ta, będąca syntezą kształcenia umiejętności muzycznych i podstawowej wiedzy o muzyce (poprzez trzy sposoby przeżycia muzyki: ruch, śpiew i tworzenie), realizująca cele wychowania ogólnego, oparta na zrozumieniu tkwiącej w dziecku potrzeby ruchu i aktywności – wychowuje człowieka nie tylko wrażliwego na sztukę, ale samodzielnego, inteligentnego, aktywnego, sprawnego fizycznie, przyszłego odbiorcę muzyki, a często jej wykonawcę i twórcę.
W naszym przedszkolu zajęcia z rytmiki prowadzone są od wielu lat, uczestniczą w nich wszystkie dzieci w placówce. Zajęcia rytmiczne stanowią bazę dla innych działań kształtujących osobowość i umiejętności młodego człowieka. Tematyka zajęć skorelowana jest z tematem przewodnim zaproponowanym przez nauczyciela prowadzącego grupę. Piosenki, zabawy ruchowe przy muzyce i tańce wzbogacają przekazywane informacje, ułatwiając utrwalanie zdobytej wiedzy. Wszelkie uroczystości okazjonalne, lub podsumowujące pewien okres wspólnych działań, wzbogacane są pokazami umiejętności zdobytych na zajęciach umuzykalnienia. Stosując różnorodne formy pracy z dziećmi tj.: nauka piosenki ilustrowana gestem i ruchem adekwatnym do treści, zabawy ruchowe przy muzyce, taniec, praca z instrumentami perkusyjnymi itd., zajęcia te są ogromnie lubiane i atrakcyjne dla dzieci. W pracy z grupami przedszkolnymi wykorzystywane są także znane i przynoszące niezwykłe efekty metody: C. Orffa (instrumenty perkusyjne wykonane również z przedmiotów codziennego użytku), W. Scherbourne i metody relaksacyjne, gimnastyka rytmiczna A. i M. Kniessow, aktywne słuchanie muzyki wg Batii Strauss, tańce integracyjne, areobic. Dodatkową atrakcją proponowanych zajęć są wplatane w działania elementy dramy. Umiejętność wyrażania gestem i mimiką własnych emocji pomaga przy tworzeniu barwnych, oryginalnych muzycznych przedstawień, ale także wzbogaca osobowość dziecka oraz interpersonalne porozumienia. Dzięki wspólnym działaniom ośmielającym przedszkolaka i budzącym poczucie wartości, grupy objęte programem zajęć umuzykalniających są zgrane i funkcjonują w atmosferze ogólnej akceptacji. Trudno pominąć najważniejszy czynnik oddziaływań, jakim jest ogólne uwrażliwienie na muzykę i zaspokojenie naturalnej potrzeby kontaktu z pięknem.
Zajęcia rytmiki w naszym przedszkolu odbywają się raz w tygodniu w każdej grupie wiekowej. Czas trwania zajęć:
– dla grupy 5 latków – 20 min – 25min
– dla grupy 4 latków – 15min – 20min
– dla grupy 3 latków – 15 min.
W każdej grupie wiekowej wprowadzane są piosenki tematycznie dostosowane do aktualnej pory roku lub wydarzenia oraz elementy tańców ludowych i integracyjnych. Realizowany jest także cykl zajęć umuzykalniających mających na celu kształcenie dyscypliny rytmicznej oraz uwrażliwienie na różne elementy muzyki:
– dynamiczne /uczące spostrzegania zmian dynamiki i reagowania na nie ruchem/;
– agogiczne /ćwiczące umiejętność natychmiastowego reagowania na zauważone zmiany agogiki/;
– artykulacyjne /uczące spostrzegania i odzwierciedlania ruchem różnic artykulacyjnych/;
– ćwiczenia reagowania na temat melodyczny /tj. spostrzegania i odzwierciedlania ruchem linii melodycznej i frazy muzycznej/;
– odzwierciedlenie ruchem wartości rytmicznych, metrum muzycznego i prostych tematów rytmicznych/;
Podczas zajęć prowadzone są także ćwiczenia, których celem jest rozwijanie twórczej inwencji dziecka. Należą do nich improwizacje ruchowe, śpiewane i grane. Ćwiczenia tej grupy szczególnie mocno wiążą zadania ogólnowychowawcze z zadaniami muzyki. Kształcąc bowiem samodzielność wypowiedzi, twórczą postawę i aktywność, pozwalają na pozbycie się wielu zahamowań.
Każde zajęcia rytmiki rozpoczynają się zawsze muzycznym powitaniem oraz ćwiczeniami rytmicznymi wprowadzającymi (marsz, bieg i podskoki) poprzedzającymi zajęcia właściwe.
Pozostałe ćwiczenia stosowane podczas zajęć:
– Marsze, biegi i podskoki w takt muzyki.
– ćwiczenia rytmiczno- taneczne ze śpiewem,
– ćwiczenia rytmiczno – taneczne oparte na cwale, biegu, podskokach, kroku polki, kroku walca oraz korowody taneczne ,
– ćwiczenia w improwizowaniu ruchu
– Zabawy rozwijające wyobraźnię i inwencję twórczą:
– Komponowanie „figur” przez dwoje, troje, czworo dzieci (szukanie kontrastów ruchowych;
– improwizowanie ruchu w określonym rytmie np. w zabawach z podziałem na grupy
– Realizacja ruchem zmiany tempa, rytmu i dynamiki.
– Realizowanie rytmizowanych tekstów, rytmu piosenek, na instrumentach perkusyjnych, klaskaniem lub krokami.
– Inscenizowanie piosenek według pomysłów dzieci.
– Ćwiczenia inhibicyjno – incytacyjne (hamująco – pobudzające)
– Ćwiczenia sprawności ruchowej i estetyki ruchu: prawidłowe stawianie nóg w chodzeniu, bieganiu, podskokach z zachowaniem prawidłowej postawy ciała;
– Ćwiczenia rąk – klaskanie z kolistym prowadzeniem ramion;
– Ćwiczenia z rekwizytami: piłki, tarcze, szarfy, chustki, laski itp.
– Zabawy taneczne : elementy tańców regionalnych – cwał, podskoki, zeskok obunóż, przytup w rytmie dwie ósemki, ćwierćnuta;
– Ćwiczenia słuchowe /np. reagowanie ruchem na wysokość i przebieg frazy/
– Śpiew i ćwiczenia słuchowo-głosowe:
– Śpiewanie piosenek zbiorowo i indywidualnie.
Dzieci podczas zajęć rytmicznych doskonalą także aparat mowy poprzez mówienie krótkich tekstów w odpowiednim rytmie, kształcą słuch muzyczny i pamięć muzyczną poprzez:
– rozróżnianie śpiewanych dźwięków wyższych i niższych;
– pokazywanie kierunku linii melodycznej wznoszącej i opadającej;
– śpiewanie krótkich melodii z łatwym tekstem intonowanym od podanych dźwięków;
– improwizowanie melodii do podanych tekstów;
– rozpoznawanie piosenek na podstawie melodii nuconej lub granej, względnie rytmu granego na bębenkach.
Dzieci także:
– Słuchają krótkich utworów muzycznych o różnym charakterze ( np. muzykę klasyczną, współczesną, utwory dziecięce)
– Grają na instrumentach perkusyjnych
– Tańczą
Dla dzieci rytmika jest rozrywką integrującą je ściśle z rówieśnikami, pozwalającą na tworzenie nowych więzi społecznych. Koryguje trudności w procesie kształtowania osobowości dziecka polegające na występowaniu nadmiernej ruchliwości, braku koncentracji, uwagi. Poprzez zainteresowanie dzieci wspólną zabawą eliminuje się u nich cechy egocentryczne, uwrażliwia na troski i kłopoty innych osób, wzbogaca treści emocjonalne w życiu dziecka.
Rytmika oprócz innych wymienionych wcześniej zadań realizuje także ważne cele wychowawcze:
– uczy społecznych zachowań;
– rozwija zdolności kontaktowania się;
– kształtuje zdolność wczuwania się;
– dziecko wyrabia poczucie odpowiedzialności za siebie i innych
– uczy się samodzielności i przystosowania do grupy jak również niezależnego, odpowiedzialnego postępowanie wewnątrz grupy rówieśniczej;
– buduje poczucie własnej wartości, pewności siebie i zaufania do siebie;
– dziecko nabywa umiejętność samooceny, decydowanie o sobie;
Rytmika jest zajęciem lubianym przez dzieci ze względu na kontakt z muzyka, możliwość zapewnienie im ruchu, który dziecku jest niezbędny i ciekawej atrakcyjnej formy zabawy. Dzieci bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach rytmiki, oczekują na nią z radością i biorą w niej czynny udział.
